In de Regio Stedendriehoek werken we samen aan de leefbaarheid en het vestigingsklimaat. Het spoorgoederenvervoer dat door onze regio gaat, beperkt ons in onze opgaven. Het zorgt voor schade, overlast en beperkt de mogelijkheden voor stedelijke ontwikkeling. Een belangrijk onderdeel in dit vraagstuk is de Goederencorridor Noordoost Europa (GNOE), die de verbinding vormt tussen de havens van Rotterdam en Amsterdam en Noordoost-Europa. Momenteel loopt een studie naar de nut en noodzaak van een alternatieve route: een noordtak van de Betuweroute. Het is de hoogste tijd dat een besluit wordt genomen over een robuuste route. Een route door steden en kernen in onze regio zien wij niet als robuust.
Overlast niet goed in beeld
Het spoorgoederenvervoer door Oost-Nederland zorgt al geruime tijd voor overlast. In 2023 publiceerde het RIVM een rapport over hinder door trillingen van treinen (RIVM-rapport 2023-0327).
Mensen die blootstaan aan hogere trillingsniveaus, ervaren vooral ernstige hinder van goederentreinen. Voor reizigerstreinen is dit verband veel minder duidelijk. Naast de trillingen hebben sociale en persoonlijke factoren invloed op de mate waarin mensen hinder ervaren of in hun slaap worden gestoord. Mensen zijn vooral bezorgd dat de waarde van de woning daalt door de trillingen of dat deze schade aan de woning veroorzaken. Hun beleving wordt ook beïnvloed als zij ramen, deuren of serviesgoed horen, voelen of zien trillen Daarnaast spelen ook toekomstverwachtingen over de trillingen een rol. Het RIVM beveelt daarom aan bij toekomstig beleid over trillingen door treinen met sociale en persoonlijke factoren rekening te houden. Voor geluid van treinverkeer bestaat wetgeving, voor trillingen door treinen niet of nauwelijks.
Wij roepen het ministerie op werk te maken van wet- en regelgeving om omwonenden te beschermen.
Beperkingen woningbouw
De Regio Stedendriehoek staat voor een grote woningbouwopgave. Juist vanwege het ruimtelijk- en mobiliteitsbeleid worden woningen gesitueerd nabij openbaar vervoer. Het goederenvervoer belemmert de woningbouw en andere ruimtelijke ontwikkelingen. Zo liggen mbo- en hbo-instellingen dichtbij de transportroutes en een emplacement van meerdere spoorrails en wissels. Woningbouw langs goederenroutes leidt tot meerkosten die moeilijk te bekostigen zijn. Ook wil je bij nieuwe en intensieve verstedelijking juist goede buitenruimtes maken met een hoge leefkwaliteit. Dit lukt niet met de overlast van goederentreinen. De geluidsnormen doen geen recht aan de ervaren hinder van mensen. De normen zijn ruim omdat ze over de dag uitmiddelen. Bovendien wordt onbenutte geluidsruimte van spoorvervoer niet ingeperkt.
Dit geldt vooral in stationsgebieden van steden als Apeldoorn, Deventer en Zutphen, maar ook in gemeentes als Voorst, Lochem en Brummen heeft het nadelige effecten op huidige woningen en geplande nieuwbouw.
Alleen maar erger
De vooruitzichten zijn niet goed. Afgelopen jaar (2022 – 2023) was er 10% meer goederenvervoer vanaf Deventer naar de Duitse grens. De komende jaren zal het goederenvervoer ook toenemen doordat de capaciteit over de Betuweroute beperkt is door werkzaamheden aan het spoor in Duitsland. Er zullen meer goederentreinen door onze regio rijden als alternatieve route.
Robuuste oplossing
Vanuit de Regio Stedendriehoek pleiten we voor een grondig onderzoek om tot een robuuste oplossing te komen voor het goederenvervoer per spoor. Het is duidelijk dat de huidige routering niet houdbaar is. Het bedenken en implementeren van een goede langetermijnoplossing kost tijd. Daarom is het cruciaal dat er in de tussentijd maatregelen worden genomen om de overlast te verminderen en de ontwikkeling van stationslocaties mogelijk te maken. Stille bruggen, wissel- en spoorverbeteringen, geluidsschermen en compensatie voor meerkosten in ruimtelijke plannen zijn nodig voor de tussentijd. Het is belangrijk om steeds weer in de gaten te houden wat de negatieve effecten en beperkingen zijn van het spoorgoederenvervoer op de omgeving. Hierbij spelen verschillende belanghebbenden zoals bewonersorganisaties (RONA), ontwikkelaars, woningcorporaties en reizigersverenigingen een belangrijke rol. Samen werken we aan een duidelijk doel: een betere leefomgeving in onze regio, ook langs het spoor.
Ruimte voor personenvervoer
Minder goederenvervoer over de bestaande spoorroutes, levert bovendien een bijkomend groot voordeel op voor treinreizigers. De vrijkomende capaciteit door een andere goederenroute, leidt tot meer ruimte voor personenvervoer over spoor. Met de toenemende verstedelijkingsopgave in de regio Stedendriehoek, die op weg is naar een half miljoen inwoners, is die capaciteit hard nodig om de bereikbaarheid te waarborgen. De A1-corridor slibt dicht, en reizigersvervoer via spoor is een essentieel onderdeel van de mobiliteitsoplossing. Ook vanuit dit perspectief is een robuuste oplossing nodig.
Vervolg
We blijven aandacht geven aan de problemen die er zijn rondom spoorgoederenvervoer. We zullen partijen betrekken om samen naar een goede oplossing te werken. Daarnaast houden we natuurlijk de ontwikkelingen in de gaten en zullen wij hier relevante informatie delen.
