Voor 2030 moeten we 17.000 nieuwe woningen in de regio bouwen. Willen we ons aan de landelijke doelstellingen houden, moeten die ook nog 50% circulair zijn. Ga er maar aan staan. Omdat niemand weet hoé we dat kunnen realiseren, organiseerde Regio Stedendriehoek een eerste bijeenkomst voor ambtenaren van onze acht gemeenten die voor deze uitdaging staan. Hét antwoord is er niet, maar een eerste stap is gezet waarbij de rode draad van de middag was: ‘De vraag is niet of het kan, maar of je bereid bent het te doen!’
Op welke manier draag jij als ambtenaar in jouw gemeente bij aan een toekomstbestendige en integrale uitvoering van de woondeal? Die vraag stond centraal tijdens de bijeenkomst waarbij gemeente Voorst gastheer was. Wethouder Rosmarijn Boender heette de ruim 30 aanwezigen welkom en gaf een korte toelichting op de duurzame renovatie van het gemeentehuis van Voorst. ‘Als gemeenten hebben we een sleutelrol om circulair bouwen voor elkaar te krijgen.’
In de woondeal is afgesproken dat er in Regio Stedendriehoek 17.000 woningen gebouwd worden. Deventer, onderdeel van een andere woondeal, bouwt nog eens 7000 woningen. Afgesproken is ook dat minimaal 70% van deze woningen betaalbaar is. Daarnaast moeten die nieuwe woningen in 2030 voor 50% circulair zijn. En in 2050 maar liefst 100%. Nina Dorigo, projectleider circulair bouwen bij Regio Stedendriehoek, presenteerde de middag. ‘We staan voor een enorme uitdaging om in de bouw van nieuwe huizen verschillende opgaven zoals klimaatadaptatie, betaalbaarheid, beschikbaarheid en circulariteit te combineren. We hebben nog 75 maanden te gaan tot 2030, dus we moeten met elkaar aan de slag. Om alle opgaven bij elkaar te brengen en dus ook voldoende huizen te bouwen, is een nieuwe vorm van organiseren en samenwerken met collega ambtenaren en partners in de keten essentieel. Vandaag maken we daar een start mee door ons te laten inspireren door pioniers.’
Die inspiratie kwam onder meer uit de documentaire Beyond Zero, waarin we het Amerikaanse Interface volgen in hun klimaatmissie. Deze producent van tapijttegels begon al in de jaren negentig al met duurzaam ondernemerschap en slaagde erin te transformeren van vervuilend beursgenoteerd bedrijf naar een klimaatpositief bedrijf. Het is een goed voorbeeld van hoe het in de praktijk al kan. Ingrid Wentink gaf toelichting op het RVO-programma DuurzaamDoor, een kennistafel voor pionierende ambtenaren die de werkwijze van het internationale bedrijf in praktijk brengt. Door samen te leren transformeren worden de lessen vertaald naar de realiteit van de overheid. Afsluitend vertelde projectleider Maik Knuiman over het ambitieuze circulaire sloopproject Prinsenhof A van Provincie Gelderland. In dit project is een oud kantoorpand volledig gedemonteerd waarbij elk onderdeel, van betonplaat tot stekkerdoos, werd aangeboden voor hergebruik. Hij deelde waar hij als pionierend ambtenaar tegenaan liep, maar bovenal probeerde hij de belemmeringen die veel ambtenaren noemen te ontkrachten, want waar een wil is, is een weg! Provincie Gelderland ontving er de Circular Award Public 2023 voor. Van de verschillende onderdelen is onder meer een fietsenhok gebouwd én een Circulair Kenniscentrum in Heerde wordt nog gebouwd.’
De weg van het circulair bouwen is vrij onontgonnen. Tijdens de middag kwam herhaaldelijk terug dat je je daardoor niet moet laten ontmoedigen. De aanwezigen waren vrij unaniem ‘We moeten dit met elkaar doen’. Maar waarin ze ook vrij unaniem waren is dat het lastig is om een start te maken. Zo zei een beleidsadviseur wonen van de gemeente Zutphen: ‘Ik had niet verwacht dat ik vanmiddag naar een film over tapijten zou kijken. Mijn behoefte aan concreet handelingsperspectief voor duurzaam én betaalbaar bouwen blijft groot. Maar de boodschap is duidelijk, we moeten met circulariteit aan de slag.’
Carmen Oude Wesselink van het ketenproject Boeren voor Biobased Bouwen: ‘Wij proberen alle opgaven die ik hier vanmiddag heb gehoord, te tackelen. Door bijvoorbeeld lokaal hennep te telen en dit toe te passen in woningbouw. We brengen in ieder geval kennis samen, zoeken elkaar op en leren van elkaar. Het begin is voor iedereen lastig, maar onze oproep aan alle gemeenten is om aan te sluiten!’ Een andere aanwezige vult aan: ‘Interface deed er 25 jaar over, dus het hoeft niet meteen 100%. Maar ik denk dat wij wel sneller ja mogen zeggen tegen nieuwe, circulaire materialen en producten waar anderen al heel lang over nagedacht en aan gewerkt hebben. Laten wij hen het vertrouwen geven en een andere keuze durven maken. Probeer het gewoon!’
• We hoeven niet zelf het wiel uit te vinden. Er zijn genoeg handreikingen, richtlijnen en best practices waar we op kunnen terugvallen
• Overheden en marktpartijen hebben elkaar keihard nodig
• Vertel het verhaal en breng het in beeld, je moet veel uitleggen om iedereen mee te krijgen in jouw verhaal
• Laat biobased en hergebruikte materialen samenkomen voor de meeste impact
• Door toename van primaire materiaalkosten wordt hergebruik steeds interessanter voor je businesscase
• Durf protocollen los te laten: ‘Als wij het protocol hergebruik kanaalplaatvloeren hadden gevolgd waren we bij stap 2 al vastgelopen’
• Stel een sloopovereenkomst op met meer flexibiliteit en tijd
• Als je hergebruikt heb je geen sloopvergunning nodig, omdat je die pas nodig hebt als je x ton afval produceert
• Je kunt van Arnhem naar Madrid en vice versa rijden met 3 oude kanaalplaten om net zoveel co2 uit te stoten als bij de productie van drie nieuwe platen
• Het toewerken naar een regionale materialenbank is de moeite waard
Conclusie van de middag is dat de aanwezige ambtenaren meer gevoed willen worden. ‘Wat gaan we nou concreet doen in de regio?’ Nina Dorigo sloot dan ook af met de woorden: ‘Dit is eerste stap. Hopelijk is er vanmiddag een zaadje geplant en biedt deze bijeenkomst voldoende inspiratie om hier zelf ín jouw gemeente mee aan de slag te gaan. De regio zal jullie daarbij ondersteunen en wij zien deze bijeenkomst als een aanzet voor verdere samenwerking naar een circulaire regio.’
• www.DuurzaamDoor.nl
• 100 Months to Change
• Beyond Zero
• Prinsenhof A project Provincie Gelderland (playlist)
Vragen? Neem contact op met Edwin Koning, programmamanager Slimme Groene Verstedelijking.
