Op het terrein van Industriewater Eerbeek is in september de pilot Waterrotonde Eerbeek gestart. Hier wordt onderzocht hoe het afvalwater van de papier- en kartonfabrieken in Eerbeek zo ver gezuiverd kan worden zodat het opnieuw gebruikt kan worden voor het maken van papier en karton. De pilot van het circulair watermanagementsysteem is zo veelbelovend dat hij inmiddels wereldwijde belangstelling trekt. Remco Feith van de Industriekern Eerbeek Loenen: ‘Zonder middelen uit de Regio Deal hadden we deze pilot nooit kunnen starten.’
Als de waterrotonde er daadwerkelijk komt, levert dat een besparing op van 3,6 miljoen m3 grondwater per jaar. Dat staat gelijk aan het verbruik van 22.000 huishoudens. Dat er wat moet gebeuren in papierdorp Eerbeek is duidelijk. Beschikbaarheid én beheersing van kwalitatief goed water is een steeds groter maatschappelijk probleem. Niet voor niets zijn water en bodem sturend bij de ruimtelijke inrichting van ons land. Maar papier maken zonder water, dat gaat niet. ‘Grondwateronttrekking staat inderdaad onder druk’, aldus Peter Hommel van Folding Boxboard Eerbeek. ‘We zijn ons daarvan zeer bewust en voelen ook die verantwoordelijkheid. De papierindustrie is nou eenmaal een industrie waarbij veel water nodig is. Daarom doen we er alles aan om het gebruik van grondwater zoveel mogelijk terug te dringen. Vanuit die gedachte is de Waterrotonde Eerbeek geboren.’
Of papier niet op zijn retour is? ‘Juist niet’, licht Hommel toe. ‘De vraag naar grafisch papier neemt weliswaar af, maar de vraag naar verpakkingsmiddelen van papier en karton groeit sterk de komende jaren. Denk maar aan de vervanging van het plastic bakje in de snackbar en kartonnen verpakkingen waarin je online bestelling wordt vervoerd.’
Op dit moment zuivert Industriewater Eerbeek (IWE) al 100 procent van het overtollige proceswater van de papierfabrieken. Peter Hommel: ‘Zeventig procent van dat gezuiverde water wordt nu geloosd in de IJssel. De overige dertig procent wordt al hergebruikt. De reden dat dit nu ‘slechts’ dertig procent is, is dat de fabrieken verschillende soorten papier- en kartonproducten maken. Daardoor verschillen de eisen die aan de kwaliteit van het water worden gesteld. Folding Boxboard Eerbeek maakt bijvoorbeeld karton voor de voedingsmiddelenindustrie en Neenah Coldenhove maakt specialistisch papiersoorten, zoals hightech industrieel sublimatietransferpapier voor het bedrukken van textiel en harde ondergronden. Dat stelt hele hoge eisen aan het papier én aan het water. Om al het afvalwater te kunnen hergebruiken, moet het water verder worden gezuiverd. Dát kan deze waterrotonde.’
Het idee voor de waterrotonde komt van William Suijkerbuijk, voormalig directeur van Industriewater Eerbeek, en is omarmd door de drie grote papierfabrieken in Eerbeek: Folding Boxboard Eerbeek, Stora Enso De Hoop Mill en Neenah Coldenhove. ‘In de waterrotonde loopt het vuile water door een lang stelsel van buizen en filters waarin het door middel van membranen en biologische micro-organismen gefilterd en gezuiverd wordt. De pilot kan ongeveer 10.000 liter per uur aan. Maar om al het afvalwater in Eerbeek te kunnen zuiveren, moet de installatie minimaal veertig keer zo groot worden. De eerste tests laten zien dat deze techniek werkt. Het water dat eruit komt is op het niveau van drinkwater’, aldus Hommel.
Tot en met eind 2023 worden in de pilot nog diverse, innovatieve technologieën voor waterzuivering uitgebreid getest. Hommel: ‘Belangrijke randvoorwaarde is de schaalbaarheid van het project waarbij we kijken naar verschillende scenario’s. Op basis van de verschillende tests en resultaten én de financiële haalbaarheid, maken we begin 2024 een keuze voor de te implementeren technologie. In 2025 kunnen dan hopelijk starten met de bouw. Het doel is om Folding Boxboard, het bedrijf waar ik toevallig zelf voor werk, in 2026 als eerste aan te sluiten op deze waterrotonde.’
Eerder dit jaar werd bekend dat papierfabriek Stora Enso De Hoop, mede partner in de Waterrotonde, vermoedelijk moest sluiten. Op 18 oktober gingen de deuren, na bijna 350 jaar, inderdaad definitief dicht. In hoeverre loopt de Waterrotonde Eerbeek nu gevaar? Remco Feith: ‘Het is helder dat wij op basis van de nieuwe situatie goed naar de financiering moeten gaan kijken. Die wordt deels gedragen door de papierfabrieken zelf, maar er zijn ook andere middelen nodig. Wij merken nu al dat de techniek van de waterrotonde wereldwijd belangstelling trekt. Vanwege die belangstelling – en die is er ook van buiten de papierindustrie – verwachten we dat partijen hier onderdeel van willen zijn en zich bij ons gaan melden. Uiteraard werken we daar zelf ook hard aan.’
De pilot Waterrotonde Eerbeek heeft 1,2 miljoen euro uit de Regio Deal ontvangen. Remco Feith: ‘Dat is veertig procent van de totale kosten. Zonder de Regio Deal was de pilot waarschijnlijk niet van de grond gekomen.’ Menno van Luijn, programmamanager Regionale Economie van de Toekomst voor Regio Stedendriehoek was daarbij betrokken: ‘De potentie van de waterrotonde is enorm. Als er geen grondwater meer onttrokken hoeft te worden, is dat een enorme winst. Bovendien draagt dat ook bij aan robuuste natuur en de watersystemen op de Veluwe, maar het heeft bijvoorbeeld ook een positieve invloed op de stikstofbalans. Dat er wereldwijd interesse is, geeft wel aan hoe innovatief deze pilot is.’
Het uiteindelijk doel van de waterrotonde is zero liquid discharge. Dit betekent bijna 100 procent hergebruik van het afvalwater en het volledig benutten van de daarin aanwezige afval- en grondstoffen,’ aldus Hommel en Feith. ‘Volledig 100 procent kan niet. Maar als de installatie er staat, gebruiken we alleen bij calamiteiten nog grondwater. De besparing die dat oplevert is enorm.’ Peter Hommel: ‘Als betrokkene en inwoner van Eerbeek ben ik zo ongelooflijk trots dat deze installatie uitgerekend hier staat.’ Remco Feith: ‘Zelfs ik als Zutphenaar ben trots. De waterrotonde heeft echt de potentie om in ieder geval de wereld van papier- en kartonproductie te gaan veranderen.’
Waterrotonde Eerbeek is onderdeel van het programma Eerbeek-Loenen 2030 en maakt daarmee deel uit van de totale gebiedsopgave. Naast de papierfabrieken is ook het Loenense Smart Packaging Solutions aangehaakt. Ook betrokken zijn provincie Gelderland, het Waterschap Vallei en Veluwe, de VNP (Vereniging Nederlandse Papierfabrieken) de gemeente Brummen en Industriekern Eerbeek Loenen. Daarnaast wordt intensief samengewerkt met meerdere kennis- en technologiepartners.
